26 czerwca 2014
Witaminy niezbędnym elementem diety
Jak zapewne dobrze wiecie, witaminy są niezbędnym elementem diety. Codziennie każdy nasz posiłek zawiera określoną ilość witamin, z której czasem nawet nie zdajemy sobie sprawy. Warto wiedzieć, gdzie ich szukać oraz jak ważną rolę odgrywają w naszym organizmie, jakie mogą być skutki ich niedoboru i dlaczego nie można również przesadzać w ich spożywaniu.
Witaminy są syntezowane głównie przez świat roślinny oraz zwierzęcy i dlatego muszą być dostarczane organizmowi ludzkiemu z zewnątrz.
Naturalną drogą, którą człowiek otrzymuje witaminy jest pożywienie. W środkach spożywczych występują zarówno gotowe witaminy, jak i związki będące prowitaminami. Powszechność występowania witamin w przyrodzie znacznie ułatwia ich prawidłowe dostarczenie organizmowi człowieka.
Witamina A (akseroftol)
W roślinach występuje w postaci karotenów, czyli nienasyconych węglowodanów, biorących udział w fotosyntezie. Z karotenów organizm człowieka syntezuję witaminę A w wątrobie. Witamina A ma wpływ na naskórek. Niedobór powoduje wysuszenie błon śluzowych i nieprawidłowe rogowacenie naskórka (szczególnie w obrębie mieszków włosowych), wysuszenie skóry (zanikają gruczoły łojowe i potowe, skóra staje się sucha). Ta witamina odgrywa również ważną rolę w regeneracji purpury wzrokowej i wytwarzaniu rodopsyny koniecznej do widzenia o zmierzchu- zapobiega hemeralopii (tzw. kurzej ślepocie). Witamina A rozpuszcza się w tłuszczu, łatwo się utlenia.
Wskazania do stosowania:
nadmierna suchość skóry, zaburzenia rogowacenia naskórka, choroby włosów i paznokci związane z nieprawidłowym ich wzrostem (kruchość, łamliwość), łojotok, trądzik, rogowacenie starcze, łuszczyca, odmrożenia, oparzenia. Witaminę A zewnętrznie stosuje się jako dodatek do kremów i maści w przypadku suchej, podrażnionej skóry.
Witaminę A zawierają:
dzika róża, kozieradka, nagietek, pokrzywa zwyczajna, owoc jarzębiny, bez czarny, babka zwyczajna, marchew, pietruszka zielona, pomidory, kapusta włoska, szpinak, sałata.
Nadmiar witaminy A (hiperwitaminoza) powoduje demineralizację kości, wapnienie innych tkanek, upośledzenie ultrafiltracji w kłębuszkach nerwowych!
Witamina D (kalcyferol)
Istnieje zespół witamin D (D2, D3, D4, D5, D6), czyli związków mających działanie witaminy D- o różnym stopniu aktywności biologicznej. Najważniejsze z nich to D2 i D3.
Witamina D reguluje gospodarkę wapniowo- fosforową i węglowodanową w ustroju; należy do grupy steroli. Konieczna do prawidłowego funkcjonowania przytarczyc, wpływa na równowagę kwasowo- zasadową w organizmie. Jej brak prowadzi do powstawania krzywicy. W roślinach występują również prowitaminy: ergosterole, które przy naświetlaniu promieniami nadfioletowymi dają witaminę D2, czyli kalcyferol. Stałym składnikiem ludzkiej skóry jest dehydrocholesterol, który pod wpływem promieni nadfioletowych przechodzi w witaminę D3. Witamina D rozpuszcza się w tłustych olejach roślinnych i alkoholu, nie rozpuszcza się w wodzie. Jest odporna na działanie temperatury.
Wskazania do stosowania:
krzywica, zaburzenia w kostnieniu, zaburzenia w gospodarce wapniowej, próchnica zębów, trądzik, łuszczyca, choroby alergiczne.
Witaminę D zawierają:
kozieradka, marchew.
Nadmiar witaminy D powoduje bóle głowy, mdłości, senność, swędzenie skóry, łysienie, pękanie warg, zaburzenia widzenia, ból wokół kości długich.
Witamina E (tokoferol)
Witamina E wpływa na rozwój narządów płciowych. Brak witaminy E powoduje bezpłodność oraz osłabia działanie witaminy A. Witamina E ma znaczenie w chorobach tkanki łącznej, w troficznych zaburzeniach skóry, włosów i paznokci. Obniża ciśnienie krwi i rozszerza naczynia skóry. Rozpuszcza się w tłuszczach i alkoholu, natomiast nie rozpuszcza się w wodzie. Odporna na działanie wysokiej temperatury. W organizmie odgrywa rolę ochrony przed nadmiernym utlenianiem witaminy C i A, karotenów i nienasyconych kwasów tłuszczowych. Otrzymuje się z kiełków pszenicy lub syntetycznie.
Wskazania do stosowania:
trądzik (pospolity, różowaty), troficzne zaburzenia skóry, włosów i paznokci, źle gojące się owrzodzenia.
Witaminę E zawierają:
kiełki nasion zbożowych, algi, kwiaty lipy, owoce dzikiej róży, marchew (ilość śladowa).
Witamina K (filochinon)
Witamina K warunkuje prawidłową krzepliwość krwi. Niedobór prowadzi do obniżenia protrombiny w surowicy krwi i do skazy krwotocznej. Rozpuszczalna w tłuszczach. Jest syntezowana w przewodzie pokarmowym.
Wskazania do stosowania:
skaza krwotoczna oraz jako dodatek do dużych dawek witaminy A.
Witaminę K zawierają:
pokrzywa, dzika róża, babka zwyczajna, rdest ptasi, szpinak, kalafior, kapusta, pomidory.
Przeprowadzone jakiś czas temu badania wykazały, że witamina K jest również wchłaniana przez skórę. W związku z tym została wprowadzona do preparatów stosowanych na skórę. Jej działanie jest skuteczne przy rozszerzonych i popękanych naczyniach krwionośnych oraz wylewach podskórnych.
Witamina C (kwas askorbinowy)
Witamina C łatwo rozpuszcza się w wodzie, trudniej w alkoholu, nie rozpuszcza się w tłuszczach. Łatwo ulega rozkładowi (szczególnie w środowisku zasadowym) niszczy ją ogrzewanie i promienie nadfioletowe. Dawka dzienna 50-100mg. Kwas askorbinowy ma działanie odtruwające i odczulające, uszczelnia naczynia krwionośne, wzmaga odporność organizmu. Witamina C reguluje czynność wewnątrzwydzielniczą. Działa przeciwalergicznie, co polega na uszczelnianiu śródbłonków naczyniowych, znosi wpływ histaminy przez histaminazę, poprawia czynność tkanki łącznej, jest niezbędna do prawidłowej regeneracji kolagenu. Zmniejszenie jej poziomu powoduje uszkodzenie naczyń krwionośnych, które stają się kruche, łatwo przepuszczalne, skóra gorzej ukrwiona łatwiej ulega zakażeniom.
Wskazania do stosowania:
stany krwotoczne (stosuje się razem z witaminą P), przebarwienia sk
órne, stany alergiczne, choroby tkanki łącznej, schorzenia naczyń włosowatych, ropne zapalenie skóry.
Witaminę C zawierają:
wszystkie owoce, zielone pędy roślin, szczególnie dużo zawiera jej głóg, rokitnik, owoc dzikiej róży, czarna porzeczka, nać zielonej pietruszki, chrzan, owoc jarzębiny, pokrzywa zwyczajna, truskawki, owoce czarnej jagody.
Witamina P (citrin)
Nazwą tą została objęta grupa pokrewnych związków należących do flawonoidów (glikozydy flawonowe- hesperdyna i rutyna). Witamina P reguluje przepuszczalność naczyń krwionośnych, wzbogacając działanie witaminy C. Uszczelnia i zmniejsza łamliwość naczyń krwionośnych, dzięki czemu działa przeciwzapalnie i przeciwkrwotocznie.
Wskazania do stosowania:
wraz z witaminą C w stanach zapalnych, alergicznych, przy wybroczynach krwawych, rozszerzonych naczyniach włosowatych.
Witaminę P zawierają:
dzika róża, liść poziomki, bez czarny, fiołek trójbarwny, lipa drobnolistna, porzeczki (zwłaszcza czarne), skórka cytryny, pomarańcze, głóg.
Witamina B1- tiamina (aneuryna)
Reguluje gospodarkę wodną, białkową i węglowodanową. Zawiera siarkę. Niedobór jej powoduje zaburzenia w układzie nerwowym, trawiennym i naczyniowym. Zwiększone zapotrzebowanie występuje w czasie wytężonej pracy umysłowej i fizycznej, zatruciu sulfamidami, chorobach gorączkowych, alkoholizmie. Jej niedobór wywołuje nieprawidłowe przyswajanie glikozy, co odbija się ujemnie na systemie nerwowym. Brak witaminy B1 wywołuje chorobę beri- beri. Niedobór prowadzi do zapalenia nerwów obwodowych, zaburzeń oddychania tkankowego, zaburzeń pracy mięśnia sercowego i wątroby. Niedobór tej witaminy powstaje przy chorobach żołądka i jelit, ostrych chorobach gorączkowych i leczeniu antybiotykami podawanymi doustnie.
Rozpuszcza się w wodzie. Mało odporna na działanie wysokiej temperatury.
Wskazania do stosowania:
łojotok, łysienie na tle łojotoku, trądzik, łuszczyca, świąd, półpasiec, czyraczność, ropne schorzenia skóry, pokrzywka.
Witaminę B1 zawierają:
dzika róża, mniszek lekarski, otręby zbożowe, orzechy, migdały, nasiona kminku, mak, anyż, czarnuszka, soczewica, dynia, drożdze.
Witamina B2 (ryboflawina, laktoflawina)
Witamina B2 reguluje procesy przemiany komórkowej i rogowacenia. Niedobór objawia się w pierwszym etapie suchością warg i języka, swędzeniem i pieczeniem, następnie pękaniem warg i zajadami, wypadaniem włosów. Powstają zmiany łojotokowe w fałdzie nosowo- policzkowym.
Wskazania do stosowania:
zapalenie czerwieni wargowej, zajady, trądzik pospolity i różowaty, schorzenia łojotokowe, zapalenia błon śluzowych jamy ustnej. Zastosowanie zewnętrzne- w kremach.
Witaminę B2 zawierają:
drożdże, dzika róża, mniszek lekarski, buraki; z produktów zwierzęcych: mleko, jajka, wątroba, ser biały. Najczęściej podaje się ją z witaminą PP i B1.
Witamina PP
Niacyna wpływa na przemianę wodną w skórze, na proces utleniania, rozszerza naczynia krwionośne, zapobiega zatruciom przy stosowaniu antybiotyków, ma działanie światłoodczulające.
Wskazania do stosowania:
liszaj rumieniowaty, rumień słoneczny, trądzik różowaty, nerwice naczyniowe, pelagra, fotodermatoza.
Witaminę PP zawierają:
dzika róża, dziurawiec, rumianek, szałwia lekarska, otręby pszenne, marchew, borowiki, jagody, ziemniaki, drożdże; z produktów zwierzęcych- wątroba cielęca i nerki.
Witamina B6 (adermina)
Do grupy witamin B6 zaliczamy pirydoksynę, pirydoksal i pirydoksaminę. Witaminy zaliczane do tej grupy spełniają w ustroju szereg ważnych czynności m.in wpływają na syntezę kwasów nukleinowych. Witamina B6 stosowana miejscowo ma działanie kwaśne i drażniące naskórek.
Wskazania do stosowania:
łojotokowe zapalenie skóry, wypadanie włosów, sinica kończyn. Zewnętrznie – w kremach witaminowych, płynach do włosów.
Witaminę B6 zawierają:
kiełki pszenicy, ziarna pszenicy, ziemniaki, buraki, sucha fasola, drożdże.
Witamina B12
Brak tej witaminy powoduje anemię. Witamina B12 współdziała z kwasem foliowym w procesie tworzenia się krwi, działa antyalergicznie, jest substancją antagonistyczną względem histaminy.
Wskazania do stosowania:
półpasiec, liszaj płaski, anemia.
Witaminę B12 zawierają:
algi, mech islandzki, kiełki pszenicy, z produktów zwierzęcych- wołowa wątroba i wołowe nerki, mleko, jajka, sery.
Witamina B15
Jest związkiem lipotropowym, ułatwia zużycie tlenu w tkankach, ma działanie odtruwające, łagodzi świąd skóry, opóźnia procesy starzenia.
Wskazania do stosowania:
świąd skóry, miażdżyca, astma, niewydolność naczyń krwionośnych.
Witaminę B15 zawierają:
nasiona dyni i słonecznika.
Witamina Bc (kwas foliowy)
Kwas foliowy jest związkiem niezbędnym dla człowieka. Jest koniecznym enzymem lub koenzymem do wytwarzania kwasów nukleinowych jąder komórkowych.
Kwas foliowy zawierają:
mniszek lekarski, mech islandzki, szpinak, nać buraków, dynia, pomarańcze, ziemniaki, kapusta, groszek zielony, z produktów zwierzęcych- wątroba wołowa.
Witamina H1 (PABA)
Kwas paraaminobenzoeso
wy, składnik kwasu foliowego, jest syntezowany w przewodzie pokarmowym.
Wskazania do stosowania:
leczenie twardziny i liszaja rumieniowatego, przy zapaleniu opryszczkowym skóry, zapaleniu skórno- mięśniowym; przypisuje się jej zwalczanie przedwczesnego siwienia. Stosuje się jako lek hamujący działanie niektórych drobnoustrojów.
Witaminę H1 zawierają:
otręby ryżowe, kiełki i ziarna pszenicy; z produktów zwierzęcych- wątroba, mleko, jajka.
Witamina H (biotyna)
Witamina ta może być syntetyzowana przez florę bakteryjną jelit. Biotyna bierze udział w procesach enzymatycznych, w przemianie białkowej. Zwiększa syntezę cholersterolu. Rozpuszcza się w wodzie.
Wskazania do stosowania:
łojotok owłosionej skóry, zapalenie skóry połączone z łuszczeniem naskórka, trądzik, łuszczyca, czyraki.
Witaminę H zawierają:
owoce, zielone części roślin, groch, kalafiory, grube ziarna pszenicy, drożdże; z produktów zwierzęcych- mleko, wątroba, nerki.
Kwas pantotenowy (zaliczany do witamin z grupy B)
Zapobiega stanom zapalnym skóry, łysieniu. Wpływa na wytwarzanie hormonów kory nadnerczy, na przyswajanie pokarmów w jelitach, regenerację tkanki.
Wskazania do stosowania:
stany zapalne, odmrożenia, półpasiec, oparzenia po napromieniowaniu, owrzodzenie goleni.
Kwas pantotenowy zawierają:
otręby ryżowe, płatki owsiane, groch, kalafiory, ziemniaki, pomidory, pomarańcze, grejpfruty, poziomki, drożdże; z produktów zwierzęcych- mózg, wątroba, śledziona, jaja, ciemne mięso kurcząt i indyka.
Witamina F
Witaminą F nazywamy nienasycone kwasy tłuszczowe (linolowy, linolenowy i arachidonowy), które biorą udział w przemianie tłuszczowej, chroniąc nerki i wątrobę przed stłuszczeniem i marskością. Ponadto hamuje zmiany zwyrodnieniowe i rogowacenie gruczołów łojowych. Witamina F odgrywa rolę w prawidłowym tworzeniu się warstw nabłonka i kolagenu w tkance łącznej oraz w procesach regeneracji skóry.
Wskazania do stosowania:
łuszczyca, łojotokowe zapalenie skóry, egzema, łojotok, przewlekłe stany zapalne spojówek.
Witaminę F zawierają:
tłuszcze zwierzęce, nasiona lnu i słonecznika, kozieradki, orzeszki ziemne, migdały.
Główne źródło informacji: „Kosmetologia”, Zioła, owoce, warzywa w kosmetyce, Barbara Jaroszewska.
